کد مطلب:3600 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

وظيفة ما نسبت به چيزهايي كه از اطرافيان خود ميشنويم و يا ميفهميم و خودمان آن را نديدهايم، چيست؟ و چگونه بايد به درستي آن پي ببريم؟

انسانها حرف هايي را كه ميشنوند، گاهي از منابع مطمئن و انسانهاي عادل و درست كار ميشنوند كه در اين صورت ميتوان اخبار آن هارا قبول كرد، ولي اگر منبع خبر غيرموثق و افراد شايعه ساز و فاسق باشد، انسان وظيفه دارد براي قبول و باور آن اخبار تحقيق كند و بدون تحقيق نبايد بپذيرد. قرآن كريم ميفرمايد: يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوَّاْ إِن جَآءَكُمْ فَاسِقُ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوَّاْ أَن تُصِيبُواْ قَوْمَا بِجَهَـَـلَةٍ فَتُصْبِحُواْ عَلَيَ مَا فَعَلْتُمْ نَـَدِمِينَ ;(حجرات،6) اي كساني كه ايمان آوردهايد، اگر شخص فاسقي خبري براي شما بياورد، دربارة آن تحقيق كنيد، مبادا به گروهي از روي ناداني آسيب برسانيد، و از كردة خود پشيمان شويد.

بنابراين، نبايد اخباري را كه ميشنويم يا بااشاره و كنايه از افراد غيرعادل ميفهميم بدون تحقيق بپذيريم، بلكه بايد براي صحت و تأييد آنها تحقيق و تفحص كرد.

قرآن كريم در آيات ديگري از گمان بد بردن دربارة برادران و خواهران مسلمان و گمانه زني و دامن زدن به شايعات بر اساس حدس و گمان به خصوص دربارة افراد و تجسس در كار ديگران و بدگويي و غيبت ديگران هشدار داده و اين كار راگناه بزرگي ميشمارد و ميفرمايد: يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لاَتَجَسَّسُواْ وَ لاَيَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ ;(حجرات،12) اي كساني كه ايمان آوردهايد! از بسياري از گمانها بپرهيزيد، چرا كه بعضي از گمانها گناه است، و هرگز ]در كار ديگران[ تجسس نكنيد، و هيچ يك از شما ديگري را غيبت نكند، آياكسي از شما دوست دارد كه گوشت برادر مردة خود را بخورد؟ ]به يقين[ همه شما از اين امر كراهت داريد، تقواي الهي پيشه كنيد كه خداوند توبهپذير و مهربان است.(ر.ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 22، ص 154 ـ 157 و 177 ـ 195، دارالكتب الاسلاميه، تهران.) قبول اخبار افراد غيرعادل و غيرموثق، گمان بد، تجسس در كار ديگران و غيبت كردن در روايات اسلامي نيز نهي شده است.

پيامبر اكرمميفرمايد: سه چيز است كه وجود آن در مؤمن پسنديده نيست و راه فرار دارد، از جمله سوءظن است كه راه فرارش اين است كه به آن جامة عمل نپوشاند.(ر.ك: مستدرك سفينة البحار، علي نمازي، ج 7، ص 38، مؤسسة النشر الاسلامي لجماعة المدرسين بقم المقدس.)

در جايي ديگر پيامبراكرمميفرمايد: اي گروهي كه به زبان ايمان آوردهايد و نه با قلب! غيبت مسلمانان را نكنيد، و از عيوب پنهاني آنها جستجو ننماييد، زيرا كسي كه در امور پنهاني برادر ديني خود جستجو كند، خداوند اسرار او را فاش ميسازد، و رسوايش ميكند.(ر.ك: الكافي، محمد بن يعقوب كليني، ج 2، ص 354، دارالكتب الاسلاميه، تهران.)